W różnych artykułach i samouczkach często można znaleźć następujące skróty i nazwy: #SPY, #DAX i tym podobne. Osobie, która nie jest zaznajomiona z tymi pojęciami, najprawdopodobniej wydaje się, że są to jakieś niezrozumiałe formuły. Jednak nie ma w tym nic skomplikowanego, ponieważ są to tylko oznaczenie indeksów giełdowych.
W tym artykule postaram się w prostych słowach przekazać, czym są indeksy giełdowe, jak one wpływają na rynek i jak możemy z nich korzystać.
Spis treści:
Co to jest indeks giełdowy?
Definicja i wyjaśnienie
Indeks giełdowy jest wskaźnikiem stanu i dynamiki rynku papierów wartościowych. Porównując aktualną wartość indeksu z jego poprzednimi wartościami, można ocenić zachowanie rynku, jego reakcję na określone zmiany sytuacji makroekonomicznej, różne zdarzenia korporacyjne (fuzje, przejęcia, podziały akcji, dymisje i powołania czołowych menedżerów) oraz procesy spekulacyjne.
W zależności od tego, jakie papiery wartościowe stanowią próbę użytą do obliczenia indeksu, można scharakteryzować rynek jako całość, rynek określonej klasy papierów wartościowych (obligacje rządowe, obligacje korporacyjne, akcje itp.), rynek branżowy (papiery wartościowe spółek branży: telekomunikacja, transport, ubezpieczenia, sektor internetowy itp.).
Porównanie dynamiki różnych wskaźników może pokazać, jakie sektory gospodarki rozwijają się najszybciej. Indeks może reprezentować krajową giełdę jako całość lub określony parkiet na tym rynku (na przykład indeks giełdowy).
Światowe indeksy giełdowe
Obecnie istnieje wiele indeksów giełdowych, które są klasyfikowane według różnych kryteriów. Na przykład:
Dow Jones (The Dow Jones Industrial Average, DJIA)
Stworzony przez Charlesa Henry'ego Dowa w 1884 roku. Obliczono go na podstawie notowań 11 największych ówczesnych firm transportowych w Stanach Zjednoczonych — indeks nosił nazwę Dow Jones Transportation Average. Kilka lat później pojawił się Dow Jones Industrial Average, który zjednoczył główne firmy przemysłowe w Stanach Zjednoczonych. DJIA pokazuje teraz średni ruch cen akcji 30 największych korporacji przemysłowych w Stanach Zjednoczonych.
S&P
S&P jest publikowany przez Standard & Poor's (S&P) w dwóch wersjach — dla udziałów 500 i 100 spółek. Indeks ten jest uważany za dokładniejszy niż na przykład DJIA, ponieważ zawiera akcje większej liczby korporacji. Ponadto akcje każdej spółki są ważone wartością wszystkich udziałów.
NASDAQ (National Association of Securities Dealers Automated Quotation)
NASDAQ zapewnia wgląd w amerykański rynek zaawansowanych technologii i jest jedną z trzech głównych giełd w USA (obok AMEX i NYSE), która była założona w lutym 1971 roku z siedzibą w Nowym Jorku. Obecnie na giełdzie NASDAQ notowanych jest ponad pięć tysięcy firm high-tech. Najbardziej znane z nich to indeksy NASDAQ 100 i NASDAQ Composite.
DAX
(DAX 30) został wprowadzony w 1988 roku i jest obecnie głównym indeksem giełdowym w Niemczech. W jego kalkulacji uwzględniane są ceny akcji trzydziestu czołowych spółek z różnych sektorów niemieckiej gospodarki.
FTSE (FOOTSIE, „Futsy”)
Indeks FTSE 100 zaczęli obliczać 3 stycznia 1984 r. Uwzględnia on notowania akcji 100 spółek o maksymalnej kapitalizacji i znajdujących się na liście London Stock Exchange (LSE) — największej giełdy w Europie, która działa od 1801 roku.
Nikkei
Nikkei jest uważany za najpopularniejszy japoński indeks. Obliczony jako średnia arytmetyczna cen akcji 225 spółek giełdy tokijskiej.
Hang Seng
To jest główny indeks Hongkongu (ważony kapitalizacją). Obliczony na podstawie notowań 33 spółek o kapitalizacji około 70% giełdy w Hongkongu.
MICEX i RTS
2 indeksy giełdowe, które obejmują 50 najbardziej płynnych i największych spółek w Rosji. Indeks obejmuje takich gigantów, jak Gazprom, Rosnieft, Lukoil, Sberbank, Magnit itp.
GPW
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie to jeden z najszybciej rozwijających się i najbardziej zaawansowanych rynków w Europie Środkowo-Wschodniej. Jest ona liderem w regionie pod względem kapitalizacji, wolumenu obrotu, liczby i rodzaju notowanych instrumentów oraz ofert początkowych (IPO). Rozwojowi GPW sprzyja nowoczesna, dobrze rozwinięta infrastruktura rynkowa oraz charakterystyczne dla rynków dojrzałych ramy prawne i regulacyjne, zgodne ze standardami Unii Europejskiej. Dziś GPW jest rynkiem ponadlokalnym, na którym notowane są zarówno małe i średnie przedsiębiorstwa, jak i największe spółki ze wszystkich sektorów gospodarki.
Obliczanie indeksów giełdowych
4 metody obliczania indeksów:
1. Jedną z najstarszych metod obliczania indeksów jest metoda średniej arytmetycznej. Metoda ta ma zalety, z których główne to prostota kalkulacji i szybkość reakcji na silne wahania cen akcji, które pojawiają się np. podczas publikacji ważnych wiadomości gospodarczych czy kryzysów.
Minusem jest brak ważenia. Najdroższe akcje mają największy wpływ na indeks. Jednocześnie cena akcji nie wpływa bezpośrednio na kapitalizację spółki. Na przykład spółka, której jedna akcja jest droga, może mieć mniejszą kapitalizację niż spółka emitent tańszej akcji. System ten jest używany np. przez indeks Dow Jones i japoński indeks Nikkei.
2. Inną metodą obliczania jest metoda obliczania ważonej średniej arytmetycznej różnymi metodami ważenia. Technika ta — ważenie kapitalizacji rynkowej — służy do obliczania indeksu Standard & Poor's (S&P 500) i obejmuje około 80% całkowitej kapitalizacji spółek notowanych na nowojorskiej giełdzie papierów wartościowych. Kapitalizacja spółek w próbie waha się od 73 mln USD do 75 mld USD.
3. Istnieje również metoda obliczania nieważonej średniej geometrycznej, jest ona potrzebna w przypadku, gdy wartość samych akcji jest bardzo różna i jest ich dużo w konkretnym indeksie. Przy średniej geometrycznej dynamika dwóch akcji, z których jedna kosztuje 10 dolarów i urosła o 1 dolar, a druga, która kosztuje 100 dolarów i jest powiększona o 2 dolary, będzie mniejsza, a zatem bardziej obiektywna niż przy uśrednianiu średniej arytmetycznej, która bardziej pokaże dynamikę indeksu. Ta metoda służy do obliczania najstarszego brytyjskiego indeksu giełdowego FT-30 (indeks akcji FT-30, indeks zwykły Financial Times Industrial).
4. Kolejną metodą jest obliczenie ważonej średniej geometrycznej. Ta metoda jest używana do obliczania średniej złożonej linii wartości używanej na giełdzie w USA.
Wymagania dotyczące informacji wykorzystywanych do obliczania indeksów giełdowych
Każda formuła będzie bezużyteczna, jeśli zostaną wprowadzone nieprawidłowe lub niekompletne dane. Aby można było rozsądnie wykorzystać je w obliczeniach, informacje muszą spełniać następujące kryteria:
- Wielkość próby
Pożądane jest wykorzystanie do obliczania indeksu odpowiednio dużej liczby spółek, co pozwala zmniejszyć prawdopodobieństwo wpływu na ostateczny wynik losowych odchyleń wartości papierów wartościowych poszczególnych spółek w stosunku do średniej wartości rynkowej.
- Reprezentatywność próby
Lista spółek, których papiery wartościowe znajdują się na przykład w indeksie branżowym, musi być na tyle kompletna, aby indeks odpowiednio odzwierciedlił stan określonego segmentu gospodarki. Ponadto, aby zmiany indeksu prawidłowo odzwierciedlały zmiany zachodzące na rynku, podział emitentów według kapitalizacji i branży powinien odpowiadać rozkładowi na rynku jako całości. Zastosowanie komputerów umożliwiło rozpoczęcie obliczania indeksu dla wszystkich akcji znajdujących się w obrocie na danym rynku, bez uciekania się do określonej próby.
- Waga
Pożądane jest, aby wartość papierów wartościowych wchodzących w skład indeksu miała swoją wagę proporcjonalną do ich wpływu na rynek akcji jako całość.
- Obiektywizm informacji finansowych
Należy pamiętać, że indeks giełdowy jest obliczany na podstawie podawanych do publicznej wiadomości informacji o zmianach cen instrumentów finansowych. Większość indeksów jest obliczana w ciągu dnia handlowego, a zaktualizowane wartości pojawiają się w krótkich odstępach czasu.
Korekty indeksów
Sposób wyliczania indeksu może się okresowo zmieniać, co jest związane głównie z różnymi zdarzeniami korporacyjnymi, których doświadczają spółki, których papiery wartościowe wchodzą do indeksu. Zmiany mogą również dotyczyć listy papierów wartościowych biorących udział w obliczaniu indeksu.
Im więcej historii ma indeks giełdowy, tym cenniejszy jest dla przewidywania przyszłej reakcji rynku na określone wydarzenia na podstawie jego zachowania w przeszłości. Jednak sytuacja na rynku ciągle się zmienia — fuzje i przejęcia, upadki starych firm i pojawianie się nowych, które szybko zwiększają swoją kapitalizację. Dlatego też od czasu do czasu zachodzi konieczność dokonywania zmian w próbie, na podstawie której wyliczany jest wskaźnik.
Jeśli takie korekty będą dokonywane rzadko, istnieje niebezpieczeństwo, że indeks zacznie nie nadążać za rozwojem rynku, a jeśli korekty będą stosowane zbyt często, indeks zacznie „tracić” swoją historię i, zachowując dotychczasową nazwę, będzie odzwierciedlał zmiany w innym sektorze rynku.
Jak analizować indeksy
Ponadto badanie dynamiki indeksów pomaga uczestnikom rynku zrozumieć wpływ niektórych wydarzeń na notowania. Jeśli np. nastąpi wzrost cen ropy, to logiczne jest oczekiwanie wzrostu notowań wszystkich spółek naftowych. Jednak akcje różnych spółek rosną w różnym tempie (a niektóre mogą nie rosnąć wcale) — indeks pomaga zrozumieć ogólny trend w segmencie rynku bez konieczności oceny pozycji wielu odrębnych spółek.
Konieczne jest również przeanalizowanie indeksów, które obejmują duże kopalnie i rafinerie ropy naftowej w powiązaniu z cenami surowców.
Na przykład akcje Łukoilu — na wykresie poniżej po prawej i na wykresie cen ropy Brent po lewej — wykazują wielokierunkową dynamikę, w przeciwieństwie do pierwszej połowy 2018 i 2017 roku, kiedy ceny akcji spółki podążały za cenami ropy. W związku z tym, jeśli cena ropy spadnie poniżej ważnej psychologicznej wartości 70 USD (zaznaczonej linią poziomą), istnieje duże prawdopodobieństwo, że wartość akcji spółki również może spaść.
Istnieją instrumenty pochodne, które są oparte na samym indeksie — na przykład kontrakty futures na indeks S&P 500 (kontrakty futures to kontrakt, który zobowiązuje Cię do kupna lub sprzedaży aktywów w przyszłości po ustalonej w określonym czasie cenie). Najczęściej takie kontrakty służą do inwestowania lub zabezpieczania ryzyka. W końcu, kupując kontrakty terminowe na indeksy giełdowe, inwestor nie musi wykonywać dodatkowej pracy nad samodzielnym sporządzeniem listy akcji do inwestycji.
Mówiąc prościej, indeks giełdowy to gotowy portfel akcji. Jeśli chcesz uzyskać dodatkowy dochód z rozwoju amerykańskiej gospodarki, wystarczy, że kupisz instrument pochodny, którego aktywem podstawowym jest indeks giełdowy USA. Co więcej, możesz również zarabiać na spadku w przypadku spadku notowań indeksów giełdowych, otwierając transakcję sprzedaży instrumentu finansowego, a następnie wykupując go po niższej cenie.
Więcej przykładów związku między indeksami giełdowymi a gospodarką.
Z powodu wojny handlowej między Stanami Zjednoczonymi a Chinami indeks Hang Seng (indeks giełdowy giełdy w Hongkongu) w 2018 roku spadł o ponad 17%, po wzroście o 40% w 2017 roku.
Po kryzysie finansowym lat 2007-2008, który rozpoczął się kryzysem kredytów hipotecznych w Stanach Zjednoczonych, w wyniku którego indeks S&P 500 spadł o ponad 50% w ciągu dwóch lat, wzrost indeksu w ciągu kolejnych 10 lat przekroczył 320%.
Wniosek
Indeksy giełdowe są wskaźnikami uniwersalnymi. Nie musisz w ogóle studiować gospodarki ani żadnej konkretnej gałęzi przemysłu wybranego kraju — wystarczy spojrzeć na odpowiednie indeksy giełdowe, a otrzymasz w skrócie ogólną ocenę klimatu inwestycyjnego i stanu gospodarki.
